দাতাই নিদিলেও বিধাতাই দিয়ে..

উৰাজাহাজেৰে কলিকতাৰ পৰা আহমেদাবাদলৈ যাবলগীয়া আছিল৷ প্ৰায় আঢ়ৈ ঘন্টীয়া যাত্ৰা৷ ইমানখিনি সময় একে ঠাইতে বহি থকাটো যথেষ্ট কষ্টকৰ কথা৷ কোনোবা এজন বিখ্যাত লোকে কিছুদিন আগতে উৰাজাহাজৰ ইক’ন’মি ক্লাচটো “কেটেল ক্লাচ” বা গৰু-ছাগলীৰ শ্ৰেণী বুলি কৰা বৰ্ণনাটো আচলতে সঠিক আছিল৷ কোনোমতে চীটটোত বহি লোৱাৰ পাছত হাত-ভৰি আদি ভালদৰে লৰ-চৰ কৰিবও নোৱাৰি৷ চীটবোৰৰ আকাৰে কোনো দুৰ্ভিক্ষ চলি থকা দেশৰ মানুহৰ অৱয়বৰ কথালৈহে মনত পেলাই দিয়ে৷ মোৰ শৰীৰৰ আকাৰ আকৌ জন্মগত ভাবেই ডাঙৰ৷ কান্ধ দুখনে নিজৰ নিৰ্দ্ধাৰিত আসনখনৰ সীমা পাৰহৈ গৈ কাষত বহা যাত্ৰীক আমনি কৰিব খোজে৷ সেই অসুবিধালৈ মনত ৰাখি, মই সদায় আইলচীট অৰ্থাৎ মাজৰ অহা-যোৱা কৰা বাটটোৰ পিনে থকা আসনখনত বহিবলৈ ভাল পাওঁ৷ এফাল মুকলি, কান্ধখনে সীমাৰ পৰিধি অতিক্ৰম কৰাত কোনো অসুবিধা নাই৷

মনে বিচৰা আসন পাবৰ কাৰণে মই যিমান পাৰো আগতে গৈ চেক-ইন কৰোঁ৷ কলিকতা বিমান-বন্দৰটো নতুনকৈ সজাইছে৷ বাট বিচাৰি থাকোঁতে অলপ পলম হৈ গ’ল৷ তথাপি প্ৰায় দুঘন্টা আগতেই গৈ কাউন্টাৰ পালোঁগৈ৷ সদায় বিচৰাৰ দৰে আইলচীট বিচাৰিলো৷ কাউন্টাৰত বহি থকা ছোৱালীগৰাকীয়ে ক’লে, কোনো আইলচীট নাই৷ একেবাৰে শেষৰ শাৰীত এটা আছে, চীটটো পুচ-বেক নহয়, অসুবিধা পাব৷ মই সুধিলো, খিৰিকিৰ কাষৰ চীট আছেনে নাই৷ উত্তৰ একেটাই৷ কোনো চীট খালী নাই৷ উপায় নাই৷ আজি কোনোবা দুজনৰ মাজত চেন্দুইচ হৈ বহি যাব লাগিব আৰু৷ হাত-ভৰি জঠৰ হৈ যাব৷ কিছুসময় পাছত কিজানি পিঠিৰ বিষো উঠিব৷ হতাশ মনেৰে বোৰ্ডিং কাৰ্ডখন ল’লো, যন্ত্ৰৰ দৰে চিকিউৰিটি চেক কৰাৰ আনুষ্ঠানিকতা সম্পন্ন কৰি অপেক্ষা কৰি ৰ’লো বোৰ্ডিং ঘোষণাৰ বাবে৷

যথা সময়ত ঘোষণা হ’ল৷ উৰাজাহাজত প্ৰবেশ কৰিলো৷ নিজৰ আসনখন বিচাৰি লৈ বহি পৰিলো৷ মাজৰ আসন৷ দুয়োফালৰ আসন দুখন, অৰ্থাৎ খিৰিকি-কাষৰ আৰু আইলচীট, তেতিয়ালৈকে খালী আছিল৷ কোনোবা এজন নাহিলেও হয়, মোৰ মনত ক্ষীণ আশা এটা উপজিল৷ 

দলে-বলে মানুহ আহিয়েই আছে৷ মই উৎকন্ঠাৰে বাট চাই ৰ’লো৷ অলপ পিছত এগৰাকী যুৱতী আৰু পিছে পিছে আদহীয়া মহিলা এগৰাকী সোমাই অহা চকুত পৰিল৷ যুৱতী গৰাকীয়ে মোৰ পিনে চাই চাই আগুৱাই আহি আছে৷ বুজিবলৈ অসুবিধা নহল, মোৰ দুয়ো কাষে তেওঁলোক দুগৰাকী মহিলা বহিব৷

“লৰ-চৰ নকৰাকৈ কাঠৰ মূঢ়া এটাৰ নিচিনাকৈ বহি থাকিব লাগিব, আঢ়ৈ ঘন্টা সময়৷ আজি মোৰ ফালে আধ্যা৷” মনতে ভাবিলো৷

যুৱতী গৰাকী মোৰ কাষ পালেহি৷ মই কিবা কোৱাৰ আগতেই মোৰ পিনে চাই মিচিকিয়া হাঁহি এটা মাৰি ক’লে,

“ আপুনি অনুগ্ৰহ কৰি আইলচীটটোত বহিব নেকি? মই মাজৰ চীটটোত বহিম৷ মা আৰু মই দুয়োজনে একেলগে বহিব খুজিছো৷ আচলতে মই মাজৰ চীটটো খালী থাকিব পাৰে বুলি ভাবি এনেদৰে চীট দুটা লৈছিলো৷ পিছে আজি বিৰাট ভীৰ৷”

মই নিজৰ কাণকেই বিশ্বাস কৰিবলৈ টান পালো৷ অতি উৎসাহেৰে ক’লো,

“ খুব ভাল কথা৷ মইতো আইলচীটেই বিচাৰি আছিলো৷”

ততাতৈয়াকৈ তেওঁলোক দুজনক বহিবলৈ দি মই আইলচীটটোত বহি পৰিলো৷ এটা স্বস্তিৰ নিশ্বাস পেলালো৷ ভাবিলো,

“ঈশ্বৰে দিওঁ বুলিলে কোনে ৰাখিব পাৰে? দাতাই নিদিলেও বিধাতাই দিয়ে৷”

===================ডঃ মাখন লাল দাস (২১ এপ্ৰিল, ২০১৩)