সেই বাছখন নহা হ'লে?

সেই বাছখন নহা হ’লে?

চনটো মনত নাই৷ হয়তো ১৯৯১ বা ৯২ চনৰ কথা৷ 

বৰদিনৰ সময়ত বন্ধু এজনৰ নিমন্ত্ৰণক্ৰমে সপৰিয়ালে গৈছিলো টংলালৈ৷ বৰদিনৰ দুদিন পাছত বন্ধুঘৰৰ পৰা বিদায় লৈ গুৱাহাটীলৈ উভতিবলৈ বুলি ওলাই আহিলো৷ চহৰৰ মূল চ’কটোতে গুৱাহাটী অভিমুখে যাবলৈ ৰৈ থকা বেচৰকাৰী বাছ এখন পাই তাতে উঠিলো৷ মই, কোলাত কেচুৱা ল’ৰাটিৰে সৈতে মোৰ শ্ৰীমতী আৰু লগতে গুৱাহাটীৰে এগৰাকী গাভৰু৷ বাছত বেছি মানুহ-দুনুহ নাছিল৷ হয়তো আমাকলৈ দহজনমানহে হ’ব৷ তেতিয়া ৰাতিপুৱা আঠমান বাজিছে৷ ৰ’দটো ওলাব ধৰিছে৷ খিৰিকিৰ কাষৰ চীট এটাত বহি , ৰ’দৰ আমেজ লৈ লৈ বাছখন যোৱালৈ অপেক্ষা কৰি থাকিলো৷ কিন্তু বাছখন নাযায় হে নাযায়৷ বাহিৰলৈ চাই দেখিলো কেইজনমান ডেকাল’ৰাই পুলিচ দুজনমানৰ সৈতে কিবা গহীনকথা আলোচনা কৰি আছে৷ এজন ডেকাই অলপ গৰম সুৰেৰেই কথা কৈ থকা যেন লাগিল৷ কাষতে গাড়ীৰ দ্ৰাইভাৰ আৰু হেণ্ডিমেনজনকো দেখিলো৷ বিশেষ একো বুজিব নোৱাৰিলো৷

বাছত বহি থকা কোনোবা এজনে পিছফালৰ পৰা কোৱা শুনিলো,

:আজি কিবা বন্ধ আছে নেকি? কোনোবাই কোৱা শুনিছিলো৷

:বন্ধ নহয়, কিবা প্ৰতিবাদ দিৱস নে ধৰ্ণাহে আছে বোলে৷ বাছ চলিব কিজানি৷

আন এজনে মান দিলে৷

:মুঠতে কিবা এটা আছে৷ কোনে আহ্বান দিছেবা?

:নাজানো৷ সদায় দেখোন কিবাকিবি হৈয়ে থাকে৷ এতিয়া বাছখন চলিলেই হয়৷

কথাবোৰ শুনি মোৰো মনটো অলপ অস্থিৰ হৈ পৰিল৷ উদ্বিগ্নহৈ আকৌ বাহিৰলৈ চালো সেই ডেকাকেইজনলৈ৷ প্ৰায় দহমিনিটমান পাৰ হ’ল৷ তেওঁলোকৰ আলোচনা-বিলোচনাৰ ফলাফল কি হ’ল বুজি নাপালো৷ অলপসময় পাছত দ্ৰাইভাৰজন বাছত উঠি বহিলহি৷ পিছলৈ ঘূৰি কিমান মানুহ আছে চালে৷ তাৰপাছত বাছত ষ্টাৰ্ট দিলে৷ মনটো ভাল লাগিল৷ বাছখন যাব তেনেহলে৷ হেণ্ডিমেনজনো উঠিল৷ পাছে পাছে সেই ডেকাকেইজনো বাছত উঠিল৷ মুখেৰে একো নকৈ দ্ৰাইভাৰে গাড়ী চলাবলৈ ধৰিলে৷ লাহে লাহে টংলা চহৰৰ সীমা অতিক্ৰম কৰিলে বাছখনে৷ মইও কোলাত কেচুৱাটো লৈ একান্তমনে বাহিৰলৈ চাই যাবলৈ ধৰিলো৷ বাটৰ কাষৰ মুকলি পথাৰবোৰলৈ চাই চাই মনটো সতেজ হৈ পৰিল৷ 

তেনেদৰে কিমান সময় পাৰ হ’ল কব নোৱাৰো৷ হঠাতে ডেকা কেইজনৰ মাজৰে এজন দ্ৰাইভাৰৰ ওচৰলৈ গৈ আদেশৰ সুৰত চিঞৰি চিঞৰি ক’লে,

: ঐ বাছ ৰাখ৷ ৰাখ৷

প্ৰথমতে দ্ৰাইভাৰজনে একো সঁহাৰি দিয়া নাছিল৷ কিন্তু গোটেইকেইজন ডেকাই যে্তিয়া আগুৰি ধৰি ধমকি দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে তেতিয়া বাছখন ৰখাই দিবলৈ বাধ্য হ’ল৷ ডেকাকেইজনে প্ৰচণ্ড তৰ্জন-গৰ্জন কৰি দ্ৰাইভাৰক মাৰিবলৈহে বাকী৷ তাৰপাছত বাছত বহি থকা যাত্ৰীবোৰলৈ চাই ডেকাকেইজনৰ এজনে কৰ্কশভাবে ক’লে,

:বাছখন নাযায়দেই, আপোনালোক নামক৷

আমি অলপ সময় লৰচৰ নকৰি বহি থাকিলো৷

:কি চাই আছে? নামক, বাছৰ পৰা নামক৷ সোনকালে নামক৷

নেতাজনে আদেশ দিলে৷

কথাটোনো কি একো বুজিব নোৱাৰিলো৷ কিন্তু সেই অচিন ঠাইত, অচিন পৰিৱেশত সেই উটনুৱা ডেকাকেইজনক প্ৰতিৰোধ কৰাৰ মৰসাহ নকৰিলো৷ টালি-টোপোলা লৈ বাছৰ পৰা নামি পৰিলো৷ ডেকাকেইজনে আমাক সেই মাজবাটতে নিঠৰুৱা কৰি বাছখন ক’ৰবালৈ লৈ গ’ল৷ আমাৰ কাৰো মুখত একো কথা নাই ৷ শিলপৰা কপৌৰ দৰে অলপ সময় একে ঠাইতে থিয় হৈ থাকিলো৷ লাহে লাহে ৰ’দটো প্ৰখৰ হৈ আহিব ধৰিছিল৷ 

তেনেদৰে এঘন্টামান পাৰ হ’ল৷ দুজনমান মানুহে চহৰৰ পিনে উভতি খোজ লৈছিল৷ বেগ-চুটকেচ-কেচুৱা লৈ ইমান দূৰ খোজ কাঢ়িবলৈও সাহস গোটাব নোৱাৰিলো৷ইফালে-সিফালে চাই ওচৰতে ঘৰ এটা দেখিলো৷ উপায় নাপালে তাতে গৈ আশ্ৰয় ভিক্ষা কৰিম বুলি মনতে থিৰাং কৰিলো৷ কেচুৱা, তিৰোতা আৰু গাভৰুগৰাকী দেখিলে নিশ্চয় সহানুভুতি উপজিব৷ অসমৰ মানুহ ইমান কঠোৰ অন্তৰৰ হৈ যোৱা নাই নিশ্চয়৷ নিজেই নিজকে আশ্বাস দিলো৷

হঠাতে চকুত পৰিল, দূৰৰ পৰা বাছৰ নিচিনা কিবা এখন আহি আছে, চহৰৰ দিশে৷ অতি আশাৰে চাই ৰ’লো৷ হয়, বাছেই হয়৷ লাহে লাহে আগবাঢ়ি আহি আছে৷ ওচৰ চাপি অহাৰ লগে লগে আমি হাত ডাঙি থিয় হৈ থাকিলো৷ আমাক দেখি দ্ৰাইভাৰজনৰ হয়তো পুতৌ হ’ল৷ বাছখন ৰখাই দিলে৷ আমি হাতেৰে স্বৰ্গ ঢুকি পোৱা যেন লাগিল৷ একেবাৰে খালী বাছ৷ আমি ততাতৈয়াকৈ উঠি পৰিলো৷ প্ৰায় আধাঘন্টামান পাছত পুনৰ টংলা চহৰ পালোগৈ৷ বাছখনে আমাৰ পৰা ভাড়াও নুখুজিলে৷ আমাক ৰক্ষা কৰিবলৈ যেন ঈশ্বৰেহে বাছখন পঠিয়াই দিছিল, এনে অনুভৱ হ’ল৷

টংলা পাই আকৌ বন্ধুজনৰ ঘৰ পালোগৈ৷ আমাক দেখি আচৰিত হ’ল৷ সকলো বিবৰি ক’লো৷

: হয়, আপোনালোক যোৱাৰ পাছতহে গম পালো দুদিন বন্ধ বুলি৷ আমাৰ চিন্তা হৈ আছিল৷ কিন্তু বাছখন যোৱা বুলি জানি ভাল লাগিছিল৷

বন্ধুজনে ক’লে৷

:যদি বাছখন নাযায়েই তেনেহলে আমাক উঠিবলৈ নিদিলেই হ’লহেতেন৷ আমি নগ’লোহেতেন নহয়৷ ইমান দূৰলৈ লৈ গৈ আমাক মাজবাটতে নমাই দিলে৷ কি অভদ্ৰ, নিষ্ঠুৰ ল’ৰাবিলাক৷ এইপিনে কিবা কামত চহৰলৈ অহা বাছখন পালো বুলিহে৷ নহলে আমাৰ আজি কি দশা হ’লহেতেন?

মোৰ কথাত বন্ধুজনে কেৱল শুকান হাঁহি এটা মাৰিলে৷ 

কথাটো নহয়নে বাৰু?

অপ্ৰিয় সত্য.. 
==========

দেউতাকে যদি কয়, " পঢ়া-শুুনা কৰি জীবনত কিবা এটা হৈ দেখুউৱা" তেতিয়া বেয়া পায়, পিছে একেখিনি কথা যদি প্ৰেয়সীয়ে কয়, তেতিয়া কোৱা হয়, প্ৰেয়সীয়ে ভালৰ বাবে অনবৰতে চিন্তা কৰে..

প্ৰেয়সীৰ খাটিৰত মা-দেউতাৰ আগত মিছা কথা কবলৈও বেয়া নাপায়, কিন্তু মা-দেউতাৰ খাটিৰত প্ৰেয়সীক মিছা মাতিব লগা হয়নে?

প্ৰেয়সীক পাবলৈ বহুতে মাক-দেউতাকক এৰি দিয়ে, পিছে মাক-দেউতাকৰ বাবে কোনোবাই প্ৰেয়সীক এৰে জানো?

প্ৰেয়সীক ৰাতি ফোন কৰি সোধে, ভাত খালানে? আজি কিহেৰে খালা? মা-দেউতাকক বাৰু এই কথা সোধেনে?

প্ৰেয়সীৰ এটা শপততে চিগাৰেট খাবলৈ এৰি দিয়ে, মাক-দেউতাকৰ হাজাৰ শপতেও সেই কাম কৰিব নোৱাৰে৷ 

 

প্ৰেয়সী ইমান মূল্যবাননে? 

(সংগ্ৰহ)

চেন্নাইৰ বাছৰ টিকট..

চেন্নাইৰ বাছৰ টিকট..

মাদ্ৰাজ আই আই টিত তামিল আৰু তেলুগু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়েই বেছিকৈ পোৱা যায়৷ সেয়া আছিল ১৯৮৭ চনৰ কথা৷ তেতিয়া আই আই  টি আছিল মাত্ৰ পাঁচখন৷ খড়গপুৰ, কানপুৰ, দিল্লী, বোম্বাই আৰু মাদ্ৰাজ৷ সেইসময়ৰ কথাৰ লগত এতিয়াৰ কথা নিমিলিবও পাৰে৷ আমাৰ এম টেকৰ শ্ৰেণীত আছিলো মুঠতে ১৮ জন ছাত্ৰ-ছাত্ৰী৷ একমাত্ৰ ছাত্ৰী পদ্মশ্ৰী আছিল অন্ধ্ৰৰ৷ তামিল আছিল মাত্ৰ চাৰিজন৷ পদ্মশ্ৰীক ধৰি মুঠতে এঘাৰজন তেলুগু৷ বাকী থাকিলগৈ তিনিজন৷ তাৰে এজন কেৰালাৰ, মনু৷ আনজন পশ্চিম বঙ্গৰ, ৰমেশ পাণ্ডা৷ আৰু ওঠৰ নম্বৰজন মই ৷ অৰ্থাৎ কেৰালা, পশ্চিম বঙ্গ আৰু অসমৰ মাত্ৰ এজন এজন আছিলো৷ তামিলবোৰে তামিলত, তেলুগুবোৰে তেলুগুত কথা পাতি থাকে বেলেগ বেলগ গোট হৈ৷ আমি বিশেষ একো বুজি নাপাওঁ৷ গতিকে আমি সংখ্যালঘু তিনিজনৰ এটা বেলেগ গোট স্বাভাৱিকতেই গঢ় লৈ উঠিছিল৷ পশ্চিম বঙ্গ আৰু অসমৰ মাজত মিত্ৰতা অতি সহজে গঢ়ি উঠে বাহিৰত৷ কিন্তু বাধ্য হৈ বেচেৰা মালায়ালী মনু আহি আমাৰ গোটত চামিল হ'বলগীয়া হৈছিল৷

মনু, ৰমেশ পাণ্ডা আৰু মই, তিনিও এদিন বাছেৰে যাবলৈ ওলালোঁ, পেৰিজলৈ৷ বাছত যথেষ্ট ভিৰ৷ লৰচৰ কৰিব নোৱাৰি৷ কিন্ত মহিলাৰ বাবে সংৰক্ষিত আসন খালী থাকিলেও কোনো পুৰুষক তাত বহা নেদেখিলো৷
: আমাৰ তাত হ'ব লাগিছিল৷ বহিবলৈ হেতা-ওপৰা লাগিলহেতেন৷
ৰমেশে মন্তব্য কৰিলে৷

আমাৰ কাষতে খুটা এটাত আঁউজি সেই ভিৰৰ মাজতে থিয় দি থকা ল'ৰা এটাই একান্তমনে কিতাপ এখন পঢ়ি আছিল৷ সেইপিনে দেখুৱাই মই মন্তব্য কৰিলো,
: বাপৰে বাপ, তেখেতক চোৱা; পঢ়া-শুনাত কি ৰাপ৷ আমাৰ গুৱাহাটীত হ'লে মস্ত কবিৰাজ বুজি সকলোৱে জোকালেহেতেন৷

অলপ দূৰ গৈ,  বাছখন এঠাইত ৰখাই দিলে৷ কিবা ষ্টপেজ পালো নেকি চালো৷ নাই , জন-প্ৰাণী নথকা ঠাই এডোখৰতহে বাছখন ৰখাইছে, মানুহবোৰক টিকট কিনিবলৈ সময় দিবৰ বাবে৷ বেছি ভিৰ হ'লে তেনেদৰে মাজতে ৰখাই দিয়ে, যাতে সকলোৱে টিকট কিনিবলৈ সময় পায়৷ কণ্ডাক্টৰজনে তামিলেৰে কিবা ক'লে, হয়তো টিকট কিনিবলৈ৷ মানুহবোৰেও টিকট কিনিবলৈ ধৰিলে৷ আমি আছিলো মাজতে৷ কণ্ডাক্টৰ আছিল একেবাৰে আগত৷ ইফালে ভীষণ ভিৰ৷ পিছত থকা মানুহবোৰে টিকটৰ কিনিবলৈ আগলৈ আহিব নোৱাৰে বাবে সম্মুখত থকা এজনক নোট এখন দি  টিকট কিনি দিবলৈ কয়৷ সেই মানুহজনে তেওঁৰ আগত থকা আন এজনৰ হাতত নোটখন দিয়ে, তেনেদৰে নোটখন ৰিলে ৰেচৰ নিচিনাকৈ আগবাঢ়ি গৈ গৈ কন্ডাক্টৰৰ ওচৰ পায়৷ কণ্ডাক্টৰে টিকট দিয়ে আৰু লগতে ঘূৰাই পাব লগা পইচাখিনিও৷ সেই টিকট আৰু পইচা মানুহৰ হাত বাগৰি বাগৰি পিছত থকা মূল মানুহজনৰ হাত পায়গৈ৷ কিমানখন হাত বাগৰে হিচাব নকৰিলো৷ কিন্তু গোটেই প্ৰক্ৰিয়াটো অতি মনোযোগেৰে লক্ষ্য কৰি থকা মনুৱে হাঁহি হাঁহি মন্তব্য কৰিলে,

: দেখিছানে কাৰবাৰ? আমাৰ তাত হোৱা হ'লে নোটখন মাজতে কোনোবাই পকেটত ভৰাই থৈ একো নজনাৰ ভাও ধৰিলেহেতেন৷ ক'ৰ নোট ক'ত গ'লহেতেন!

কথাটোত ৰস পাই আমিও হাঁহিলো৷ তেনেকুৱা হোৱাৰ সম্ভাৱনা আমাৰ তাতো নথকা নহয়, মনতে ভাবিলো৷

: আমাৰ তাত আকৌ বেছি ভিৰ থাকিলে, কণ্ডাক্টৰজন আগফালে থাকিলে আমি পিছফালৰ দুৱাৰেদি উঠো আৰু কণ্ডাক্টৰ লাহে লাহে পিছলৈ আহিব ধৰিলে আমি পিছৰ ষ্টপেজত নামি আকৌ আগ দুৱাৰেদি উঠো৷ মুঠতে আমাক কোনোপধ্যেই ঢুকি নাপায় সহজে৷
ৰমেশে পশ্চিম বঙ্গৰ ডেকাসকলৰ বীৰত্বৰ কথা বখানি ক'লে৷

নিজৰ নিজৰ ঠাইৰ গুণ বখানি থাকোঁতে কেতিয়া গৈ পেৰিজ পালো ক'বই নোৱাৰিলো৷

বিচিত্ৰ এই দেশ৷ বিচিত্ৰ ইয়াৰ লোক৷ 

ক্লিয়াৰেচিল

ক্লিয়াৰেচিল...

পেটৰ ভাতমুঠিৰ খাটিৰত ভাৰতৰ বেলেগ বেলেগ ঠাইত চাকৰি কৰি ফুৰিছো৷ অসম চৰকাৰৰ চাকৰিৰ পৰা স্বেচ্ছামূলক অৱসৰ লৈয়েই প্ৰথমে মধ্য প্ৰদেশৰ জবলপুৰত কাম কৰিবলৈ লওঁ৷ জবলপুৰ বিখ্যাত ঠাই৷ ভাৰতৰ ভৌগোলিক কেন্দ্ৰ বুলি ক'ব পাৰি৷ সকলো ঠাইৰ পৰা মানুহ আহি তাত বসতি কৰিছেহি৷ বঙালী সম্প্ৰদায়ৰ লোকৰ সংখ্যা লেখত লবলগীয়া৷ অসমীয়া দুঘৰমানো লগ পাইছিলো৷ মাৰাঠীলোকৰ সংখ্যাও কম নহয়৷ বিভিন্ন ঠাইৰ লোকৰ সংমিশ্ৰণ ঘটা কাৰণে জবলপুৰৰ হিন্দী বুজিবলৈ আৰু ক'বলৈ সহজ পাইছিলো৷ কেতিয়াও কোনেও এবাৰো ওলোটাই সোধা নাছিল হিন্দীৰে কিবা কোৱাৰ পাছত৷ হয়তো বঙালী মানুহে কোৱা হিন্দী শুনাত মানুহবোৰ অভ্যস্ত আছিল আৰু মোৰো উচ্চৰণ একেধৰণৰেই৷

কিন্তু পয়মাল ঘটিল ৰাজস্থানৰ চিকৰ বুলি ঠাইখনলৈ অহাৰ পাছত৷ সেই অঞ্চলৰ লোকে যি হিন্দী কয় আমি বুজি পাওঁ যদিও আমি কোৱা হিন্দী মানুহবোৰে সহজে বুজি নাপায়৷ আমাৰ উচ্চাৰণ অতি কোমল আৰু সেই শ্বেখাৱটি অঞ্চলৰ লোকৰ উচ্চাৰণ অতি কঠিন৷ কথা-বতৰা পাতিবৰ সময়ত কোনোমতে চলি যায় কাৰণ প্ৰসঙ্গৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি বহুকথা এনেও বুজি পোৱা যায়৷ কিন্তু বিশেষকৈ সমস্যা হয়  দোকানত কোনো বস্তু কিনিবলৈ গ'লে৷ কিবা এটা বস্তু আছেনে বুলি  সুধিলে  দোকানীয়ে চকু ডাঙৰ কৰি ওলোটাই সুধিবই কি বস্তু বুলি৷ তিনিবাৰ চাৰিবাৰ বেলেগ বেলেগ ধৰণে উচ্চাৰণ কৰি কোৱাৰ পাছতহে বুজি পায়৷ কেতিয়াবা ধৈৰ্যচ্যুতি ঘটিব খোজে৷ এবাৰ ফাইভ ষ্টাৰ চকলেট কিনিবলৈ গৈ কোনোমতে দোকানীক বুজাবই নোৱাৰিলো৷ শেষত যেনিবা ফাইভ ষ্টাৰৰ পেকেট এটা ৰেকত দেখি আঙুলিয়াই দিলো৷

এদিন সন্ধিয়া ল'ৰাটোৰ বাবে ক্লিয়াৰেচিল এটা কিনিবলৈ ওলালো৷ বাছ আস্থানৰ সম্মুখত থকা সকলোতকৈ ডাঙৰ ফাৰ্মাচীখনতে সোমালো৷ দুজনমান চেলচ মেন আছিল৷ এজনক  ক্লিয়াৰেচিল আছে নেকি সুধিলো৷
উত্তৰত পালো সেই একেই চাৱনি৷
আকৌ ক'লো ক্লিয়াৰেচিল৷
বুজি নাপালে৷
আকৌ বেলেগ ধৰণে আৰু লাহে লাহে অলপ ডাঙৰ ডাঙৰকৈ ক'লো, "ক্লি... য়া.....ৰে.....চি.....ল৷"
নাই বুজি নাপায়, মোৰ ফালে অদ্ভুত চাৱনিৰে মুখ মেলি চাই ৰ'ল মানুহজনে৷ যেন মই চিৰিয়াখানাৰ জন্তুহে৷ টিঙিচকৈ খংটো উঠি আহিল৷ অলপ হুটা মাতেৰেই ক'লো,
"ফাৰ্মাচী খুলি বহি আছে, ক্লিয়াৰেচিলৰ নাম শুনা নাই? দিয়ক কাগজ এখন৷"
মানুহজনে কাগজ-কলম আগবঢ়াই দিলে৷
মই ডাঙৰ ডাঙৰ আখৰেৰে ইংৰাজীতে লিখিলো, "ক্লিয়াৰেচিল৷"
সেইটো পঢ়িয়েই মানুহজনে কৈ উঠিল, "অ', ক্লিয়াৰেচিল? আছে আাছে৷"
"এৰা ক্লিয়াৰেচিল, মইনো কি বেলেগ কৈছিলো?" মই মনৰ ভিতৰতে ক'লো৷

লেট্ৰিনপটৰ শৰণ

লেট্ৰিনপটৰ শৰণ

এতিয়াৰ কথা নাজানো, আমি পঢ়াৰ সময়ত কটন কলেজৰ চাৰিটা হোষ্টেলৰ ( ১ম, ২য়, ৩য় আৰু মুছলিম ছাত্ৰাৱাস৷ এতিয়া নামবোৰ সলনি হ’ল) বাবে একেলগে এঠাইত শাৰী শাৰীকৈ শৌচাগাৰৰ ব্যৱস্থা আছিল৷ গা-ধুবলৈ হোষ্টেলে হোষ্টেলে ডাঙৰ চৌবাচ্চা আছিল আৰু খোলা ঠাইতে গা ধুইছিলো৷ গা ধোৱা কামটো ভালে ভালে চলি যায়৷ শৌচাগাৰলৈ যোৱাটোহে এটা মূৰৰ কামোৰণি যেন আছিল৷ প্ৰথম কথা, শৌচাগাৰলৈ যাবলৈ হ’লে হাতত এটা পাত্ৰ লৈ যাব লাগে, যাক কোৱা হৈছিল “লেট্ৰিনপট” বুলি৷ সেইসময়ত সেই বিশেষ কামৰ বাবে ­­­­­খালী আমূল পাউদাৰৰ টিং একোটা হোষ্টেলৰ প্ৰতিটো কোঠাতে ৰখাৰ ব্যৱস্থা আছিল৷ কিন্তু দৰকাৰৰ সময়ত টিং বিচাৰি পোৱাটো এটা সমস্যা আছিল৷ কেতিয়াবা বিভিন্ন কাৰণত বেলেগ কোঠাৰ ছাত্ৰ আহি “লেট্ৰিনপট’টো লৈ যায় ঠিকেই কিন্তু কাম শেষ হোৱাৰ পাছত ঘূৰাই দিবলৈ পাহৰি যায়৷ গতিকে কোনো কোনো কোঠাত কেতিয়াবা তিনি-চাৰিটা লেট্ৰিনপট জমা হয়গৈ কিন্তু কোনোবা কোঠাত এটাও নৰয়গৈ৷ গতিকে প্ৰথম ডাঙৰটো কাম হ’ল লেট্ৰিনপট বিচৰা৷ তাৰপাছত পানীৰেপূৰ্ণ লেট্ৰিনপট হাতত লৈ খালী শৌচাগাৰ বিচাৰি ফুৰিব লাগে৷ ৰাতিপুৱাৰ ভিৰৰ সময়ত খালী শৌচাগাৰ বিচাৰি পোৱাটোও এটা পৰম সৌভাগ্যৰ কথা যেনেই আছিল৷ সেই সময়তে আন আন ছাত্ৰাবাসৰ ছাত্ৰসকলৰ লগতো দেখা-সাক্ষাত্ হৈ যায়৷ হাতত লেট্ৰিনপট লৈ শৌচাগাৰ খালী হ’বলৈ অপেক্ষা কৰি থকা অৱস্থাতে দুই-এষাৰ কথা-বতৰাও হৈ যায়৷

কিন্তু অতি বিপদ হয় কলেজ চলি থকা সময়ত যদি কাৰোবাৰ সেই কাম ফেৰা কৰিবলগীয়া অৱস্থা হয় আৰু নিজৰ কোঠাৰ লেট্ৰিনপটটো যদি গায়ব হৈ থকা বুলি গম পোৱা যায়৷ তেতিয়া বেলেগ কোঠাবোৰো বন্ধ হৈ থাকে৷ গতিকে বলিয়াৰ দৰে বিচাৰি ফুৰিবলগা হয় কাৰোবাৰ কোঠা খোলা আছে নেকি আৰু তাত লেট্ৰিন পট আছে নেকি চাবলৈ৷সেইকাৰণেই হয়তো লেট্ৰিনপটক ইমান গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল আমি হোষ্টেলত থকা দিনবোৰত ৷ 

হোষ্টেললৈ নতুনকৈ অহা ছাত্ৰসকলৰ লগত চা-চিনাকি হোৱাৰ পৰম্পৰাটো আমি পঢ়া সময়তো আছিল৷ অৱশ্যে কোনো শাৰীৰিক নিৰ্যাতন চলোৱা ৰেগিং আদি নাছিল৷ সেই চা-চিনাকি হোৱাৰ প্ৰক্ৰিয়াটোৰ এটা অপৰিহাৰ্য অংগ আছিল “লেট্ৰিনপটৰ শৰণ” নামৰ এটা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ অনুষ্ঠান৷ ৰাতি এঘাৰ-বাৰমান বজাতহে সেই মহান অনুষ্ঠানটি সম্পাদিত হৈছিল৷ এটা লেট্ৰিনপটত পানী ভৰোৱা থাকে৷ নবাগত সকলে উদং গাৰে , গামোচা পিন্ধি শাৰী পাতি থিয় হ’ব লাগে৷ তাৰপাছত এজন এজনকৈ শৰণ ল’ব লাগে৷ শৰণ লোৱাৰ সময়ত লেট্ৰিনপটটোৰ আগত সাষ্টাঙ্গে প্ৰণিপাত জনাব লাগে আৰু জ্যেষ্ঠসকলে আঁওৰাবলৈ দিয়া কিছুমান অদ্ভুত মন্ত্ৰ আঁওৰাই থাকিব লাগে৷ সেই সময়চোৱাত লেট্ৰিনপটৰ পৰা এচলু এচলু পানী শৰণ লোৱা জনৰ মূৰত বাকি দি থকা হয়৷ মন্ত্ৰ আঁওৰাই শেষ হ’লে শৰণ লোৱাও শেষ হয়৷

হোষ্টেললৈ পলমকৈ অহা, আমাৰ লগৰ এজনক এবাৰ ৰাতি তেনেদৰে অকলে শৰণ দি থকা সময়তে হোষ্টেল পৰিদৰ্শন কৰিবলৈ আহে আমাৰ হোষ্টেল অধীক্ষক মহোদয়৷ তেখেত অহা বুলি কেনেবাকৈ গম পাই সকলো পলাই পত্ৰং দিলে৷ কোঠাত বাকী ৰ’ল দুজনমান সাহসী চিনিয়ৰ আৰু বেচেৰা বন্ধুজন৷ খালী গা, পিন্ধনত কেৱল গামোচাখন৷ সম্মুখত পানীৰে ভৰা লেট্ৰিনপট৷  অধীক্ষক মহোদয়ে কোঠাত সোমাই সন্দেহপূৰ্ণ ভাবে চাৰেওফালে চালে৷ চিনিয়ৰ কেইজন অতি শান্ত-শিষ্ট ভাবে বহি আছিল৷  তেখেতে হাতযোৰ কৰি থিয় হৈ থকা আমাৰ লগৰীয়াজনৰ পিনে চাই আচৰিত হৈ সুধিলে,

: ইমান ৰাতি কি কৰিছা তুমি ইয়াত? আৰু খালী গা কিয়?

বেচেৰা বন্ধুজনে, নাই চাৰ মানে চাৰ বুলি কিবা আবোল-তাবোল বকিলে৷ অধীক্ষক মহোদয়ে হয়তো কিবা বুজি পালে৷ তাৰপাছত মুখত কৌতুকভৰা মিচিকিয়া হাঁহি এটা লৈ ওলাই গুছি গ’ল৷

লেট্ৰিনপটৰ শৰণ নামৰ সেই অনুষ্ঠানটোও আমাৰ মনত যুগমীয়া হৈ ৰ’ল, লগতে সেই সহজ-সৰল বন্ধুজন৷

What some engineering students think

What some engineering students think..

Student feed back is often taken to assess the teachers as well as the quality of students. In private engineering colleges, where the students are usually not very brilliant, feed back becomes necessary to devise methods to help the students better.

Some very interesting comments come from students which, at times, can be eye openers for the traditionally minded teachers.

Following are some comments from some of my students:

" I think more explanation on the subject confuse us more. We are average students. More explanations make us confused."
(Probably they prefer only spoon feeding)

"Sir does not give us practical knowledge, teaches only theory, that too not properly."
( The student is right, the teacher needs to do some hard work )

"Give us practical knowledge, show us the application of the subject in real world, do not give any assignment."
( The students do not  like assignments, a universal truth)

" We want to learn new concepts and practical implementation."
( Yes, this should be the case)

" Give extra practical uses of the subject in industry and real world...Do not give assignments.."
(Well, probably there should be different ways of making them work)

" The teacher should motivate us.. what we are going to do after graduation.."
(A serious matter, no doubt)

"Give us knowledge for job."
( The down to earth student, finally this is what matters)

" Most of the time the teachers waste time making fun with the students. The duration of the class is one hour, lease teach us for at least 50 minutes, not just for 30 minutes.. "
( There are serious students also.. such teachers lose respect soon)

ৰসিক পুলিচ..

ৰসিক পুলিচ..

ভালেমানদিন আগৰ কথা৷ বিশেষ কামত তেজপুৰলৈ গৈছিলো৷ আবেলি তেজপুৰৰ পৰা গাড়ীৰে গুৱাহাটীলৈ আহি আছো৷ কলীয়া ভোমোৰা দলং পাৰ হওঁতেই আন্ধাৰ হ’ল৷ গাড়ী নিজে চলাওঁ৷ কাষত মোৰ নবছৰীয়া ল’ৰাটো৷ পিছৰ চীটত দুজন বন্ধু৷ বাৰে-বিংকৰা কথা পাতি পাতি আহি থাকোঁতে কেতিয়া নগাঁও পাবৰ হ’ল গমেই নাপালো৷ পুৰণিগুদাম পাৰ হৈ নগাঁও পোৱাৰ আগতে এঠাইত আৰক্ষীৰ চেকপোষ্ট এটা পালোঁহি৷ আমাক ৰ’বলৈ ঈঙ্গিত দিলে৷ গাড়ীখন ৰখাই বাওঁফালৰ খিৰিকিৰ গ্লাচখন নমাই দিলো৷ তেতিয়া চাৰিওফালে আন্ধাৰ৷ গাড়ীৰ ভিতৰৰ লাইটটো জ্বলাই দিলো৷ কৰ্তব্যৰত আৰক্ষী এজন ওচৰ চাপি আহিল৷ খিৰিকিৰে জুমি ভিতৰখন চালে৷ তাৰপাছত অলপ ভয় ভয় কৰি মোৰ কাষত বহি থকা মোৰ সৰু ল’ৰাটোলৈ চালে৷ আমিও তেওঁলৈ চাই থাকিলো৷ 

তাৰপাছত সকলোকে আচৰিত কৰি মোৰ সৰু ল’ৰাটোক উদ্দেশ্য কৰি আৰক্ষীজনে ক’লে,

“অ’ , আমি ইমান দিনৰ পৰা যিটো ল’ৰা বিচাৰি আছিলো সেই ল’ৰাটো দেখোন এইটো৷ ব’লা ভাইটি থানালৈ ব’লা৷”

মোৰ ল’ৰাটোৱে থতমত খালে৷  কি ক’ব কি নক’ব ভাবি নাপালে৷ আৰক্ষীজনৰ পিনে ভেবা লাগি চাই থাকিল৷ মুখেৰে কেৱল “উহঁ, আঁহ, কি?” আদি দুটামান শব্দ ওলাল৷ 

হাঁহি ৰখাব নোৱাৰি মই সশব্দে হাঁহি দিলো৷

আৰক্ষীজনেও মিচিকিয়াই হাঁহিলে৷

“ভাইটি ক’ৰ পৰা আহিলা?” তেওঁ সুধিলে৷

“তেজপুৰ,” মোৰ ল’ৰাটোৱে ভয়তে সেহাই সেহাই উত্তৰ দিলে৷

“ক’লৈ যাবা?”

“গুৱাহাটী,” ল’ৰাটোৱে অলপ সাহস পাই উত্তৰ দিলে৷

“যাবা দেই ভাইটি,” বুলি আৰক্ষীজনে আমাক বিদায় দিলে৷

দিনে-ৰাতিয়ে চোৰ-ডকাইত, পকেটমাৰ, উগ্ৰপন্থী আদিৰ পিছত লাগি থকা, জাৰকালি নিশা পথৰ দাঁতিত থিয় হৈ এখনৰ পাছত এখনকৈ গাড়ী ৰখাই পৰীক্ষা কৰি থকা আৰক্ষী এজনৰোযে ৰসবোধ একেই থাকিব পাৰে কথাটো আকৌ ভালদৰে উপলব্ধি হ’ল৷ 

কিয়জানো মানুহজন আপোন আপোন লাগি গ’ল৷

অপমান কাৰ?

অপমান কাৰ?

অসম অভিযান্ত্ৰিক মহাবিদ্যালয়ত শিক্ষকতা কৰি থকা সময়ৰ কথা৷ কলেজৰ কিবা এটা কামত অধ্যাপক দুগৰাকীমান কোনো এটা বিভাগৰ এজন বিষয়াৰ ওচৰলৈ গৈছিল৷ বিষয়াগৰাকী মোৰ একে ঠাইৰ বুলি জানিব পাৰি অধ্যাপক এগৰাকীয়ে মোৰ নামটো উল্লেখ কৰিছিল৷ বিষয়াগৰাকীয়ে মোক চিনি পাওঁ বুলি কৈ মোৰ বিষয়ে ভাল মন্তব্য কৰিলে, খুব প্ৰশংসা কৰিলে৷ 

তেওঁ মোক চিনি নোপোৱাৰ প্ৰশ্নই নুঠে৷ চতুৰ্থ শ্ৰেণীৰ পৰা অষ্টম শ্ৰেণীলৈকে আমি একেলগে পঢ়া৷ একেলগে খেলা, একেলগে উঠা-বহা কৰা৷ অষ্টম শ্ৰেণীৰ বছেৰেকীয়া পৰীক্ষাৰ পাছত, বিশেষ কাৰণত তেওঁ বেলেগ এখন স্কুলত গৈ নৱম শ্ৰেণীত নাম লগাই লোৱাৰ পাছত অৱশ্যে বেছি দেখা-সাক্ষাৎ নোহোৱা হৈছিল৷ হাইস্কুল শিক্ষান্ত পৰীক্ষা পাছ কৰি মই গুৱাহাটীলৈ গুচি অহাৰ পাছত দুবাৰমান লগ পাইছিলো৷ কথা-বতৰা পাতিছিলো৷ তেওঁ চৰকাৰী চাকৰি এটাত মকৰল হোৱা কথাটো বেলেগৰ মুখত শুনিছিলো৷ ভাল লাগিছিল শুনি৷

অধ্যাপকজনে অতি উৎসাহেৰে মোক ক’লেহি, 

“তেখেত আপোনাৰ অতি চিনাকী, বাল্যবন্ধু, আপুনি ফোন এটা কৰি নিদিয়ে কিয়? আপোনাক চিনি পায় বুলি কৈছে৷ মই ফোন নম্বৰ লৈ আহিছো৷”

মই সচৰাচৰ কোনো কামৰ বাবে কাকো ফোন নকৰোঁ, অনুৰোধ কৰিব নাজানো৷ ডাঙৰ মানুহৰ লগত অৱশ্যে চিনাকীও নাই৷ তথাপি ভাবিলো, ইমানদিনৰ মূৰত পুৰণি বন্ধু এজনৰ লগত কথা হ’ব৷ ভালেই লাগিব৷ মোৰ ব্যক্তিগত কামতো নহয়, কলেজৰ সমূহীয়া কামৰ বাবেহে অনুৰোধ কৰিম৷ গতিকে আপত্তি কিহৰ?

তেতিয়া ম’বাইল ফোনৰ প্ৰচলন হোৱা নাছিল৷ সকলোৰে ঘৰত ফোনও নাছিল৷ অধ্যাপকজনৰ পৰা ফোন নম্বৰটো লৈ দুয়ো ফোন থকা আন অধ্যাপক এজনৰ ঘৰলৈ গ’লো৷ মই যথেষ্ট উৎসাহেৰে নম্বৰ মিলালোঁ৷ অধ্যাপকজনো কাষতে থিয় হৈ থাকিল৷ 

সিফালৰ পৰা মাত শুনাৰ লগে লগে সুধিলো৷

“অমুকে কৈছে নেকি?”

“হয়, কৈছো,” সিফালৰ পৰা উত্তৰ আহিল৷

“মই অসম ইঞ্জিনিয়াৰিং কলেজৰ পৰা কৈছো৷” তাৰপাছত অতি উৎসাহেৰে মোৰ নামটো ক’লো৷

“কোন?” সিফালৰ পৰা সুধিলে৷

“মই অমুকে কৈছো….আমি একেলগে পঢ়া, হাইস্কুলত৷” মই আকৌ নিজৰ নামটো ক’লো৷

“কোন ধৰিব পৰা নাই,” সিফালৰ পৰা উত্তৰ আহিল৷মই অবাক৷ একো বুজিব নোৱাৰিলো৷

“ঠিক আছে, ধন্যবাদ” বুলি কৈ মই ফোনটো থৈ দিলো৷ তাৰপাছত আগ্ৰহেৰে কাষত থিয় হৈ থকা অধ্যাপকজনলৈ চাই ক’লো,

“চিনি নাপাওঁ বুলি ক’লে৷ কি কথা ধৰিব পৰা নাই৷”

“কালি দেখোন আপোনাৰ ইমান গুণ গাইছিল আমাৰ আগত, “ আচৰিত হৈ তেখেতে মন্তব্য কৰিলে৷

মই কি উত্তৰ দিম ভাবি নাপাই মনে মনে থাকিলো৷ সহকৰ্মী অধ্যাপকজনৰ আগত মোৰ অপমান হ’ল নে মোৰ বন্ধুজনৰ অপমান হ’ল সেইটোও নুবুজিলো৷ 

মান-অপমান কথাবোৰ নিশ্চয় আপেক্ষিক৷

A Fake Profile..

A Fake Profile..

I received a friend request from a very decent looking person in face book. I do not accept requests easily. To me, the profile should have more than one picture, some convincing profile description and so on. In this case, I could not find anything suspicious initially and I accepted. 

The person (male or female I do not know) started chatting with me during day time, next day. One of his photographs showed him playing violin. I told him about my interest in music and asked him a few things about his interest in violin; he tried to avoid that topic and simply replied, “Music is my life.” He claimed himself to be a heart surgeon working in a very famous institution in New Delhi. I was highly impressed. I asked, whether I could see him over the cam. He replied that he did not have a came. That made me suspicious. I started going through his profile again, looking at the profile picture could not come to any conclusion.

Then I did a Google search with the key words “violinist of Delhi” but it did not show him among the results. My suspicion began to grow. I posted one of his pictures where he was shown playing a violin to a group with the caption: “Identify this famous violinist.” I expected a correct answer since that was a group of brilliant engineers. My suspicion was proved right after about an hour when a group member came with the right answer. The photograph was of a very famous Russian Violinist. 

And I blocked that fake person immediately.

Strange are the ways of people.